Bij een depressie denk je al snel aan mentale symptomen zoals somberheid, angst en verdriet. In hun boek Huidhonger benadrukken Bruno Müller-Oerlinghausen en Gabriele Mariell Kiebgis dat een depressie net zo goed een ‘lijfziekte’ is. In een effectieve behandeling voor depressie moet zeker óók aandacht worden besteed aan de lichamelijke manifestaties ervan. Uit onderzoek is dan ook gebleken dat massagetherapie zowel fysieke als mentale symptomen van depressie sterk kan verlichten. Hier lees je hoe.
Aanraking als medicijn: dit is hoe een massage helpt bij depressie
Pas sinds ongeveer twintig jaar wordt er serieus onderzoek gedaan naar de heilzame effecten van massagetherapie bij depressie. Inmiddels is uit meerdere onderzoeken gebleken dat massages symptomen als pijn, depressie, angst en vermoeidheid kunnen verzachten. Een massage van 30 à 40 minuten is ideaal. Daarnaast is het belangrijk dat er een vertrouwensband is tussen de behandelaar en de depressieve patiënt. Eenzelfde behandelaar bezoeken gedurende een aantal weken is daarom het beste. Massagetherapie bij depressie is trouwens ook een heel goed alternatief voor lichaamsbeweging, wat eveneens depressieve symptomen kan verlichten maar vaak enorm veel inzet en energie vergt van de depressieve persoon.
Twee kernsymptomen
Voordat we kijken hoe dat helende effect van massagetherapie ontstaat: Welke symptomen verzacht het nou eigenlijk? Hoe uit een depressie zich in je lijf? Twee kernsymptomen van depressie zijn ‘anhedonie’ en ‘vitale remming’. Anhedonie houdt in: het onvermogen om vreugde te ervaren. De depressieve persoon ervaart prikkels die gewoonlijk plezierig zijn (lekker eten, een mooi concert meemaken), niet meer als positief. Er is geen geluksbeleving en soms ook geen pijnbeleving, alleen maar gevoelloosheid. En, erg belangrijk: dat is niet alleen in het hoofd zo, maar in het gehele zenuwstelsel. Geen vlinders in je buik, kippenvel, tranen van geluk of een spontane brede glimlach.
Vitale remming
Het andere kernsymptoom, vitale remming, verwijst naar een ‘niet-willen’ en ‘niet-kunnen’. Fysiek uit zich dat in een stijf lichaam, stoornissen van de spijsvertering, seksualiteit of doorbloeding, zware benen of armen, traagheid, kou en allerlei verschillende pijnsymptomen. Depressieve patiënten ervaren vaak verkrampingen in de nek-, schouder- en rugspieren, evenals een oppervlakkige ademhaling en pijn op de borst. Bovenstaande symptomen kunnen dus verlicht worden door massagetherapie. Hoe kan dat eigenlijk? Blokkeert anhedonie bijvoorbeeld niet elke positieve prikkel die zou ontstaan bij helende aanraking? Müller-Oerlinghausen en Kiebgis geven twee mogelijke verklaringen voor het heilzame effect van massages.
Interoceptie en psychisch welzijn
Ten eerste stimuleert helende aanraking via de huid bepaalde zenuwvezels, die op hun beurt zorgen voor regulering in de interoceptie. Via interoceptie word je je gewaar van je innerlijke lichaam: je registreert dorst, honger, opwinding, pijn, ziektesymptomen en nog veel meer. Interoceptie is dus een ‘lichamelijk waarnemen’. Samen met andere vormen van waarneming bepaalt het of en hoe je je ‘lichaams-ik’ ervaart. Die ervaring speelt een grote rol in je psychische welzijn en kan via massagetherapie worden hersteld. De gevoelloosheid die men bij anhedonie ervaart, neemt dus af. Bovendien ontstaat er niet alleen opnieuw ervaring an sich, maar kan een patiënt na verloop van tijd weer positieve prikkels ervaren.
De grote verlichter: oxytocine
Zoals je misschien weet, wordt oxytocine ook wel het ‘gelukshormoon’ of ‘knuffelhormoon’ genoemd. Het zou ons sociale gedrag verbeteren, bijvoorbeeld door een wederzijds vertrouwen tussen twee mensen te creëren. Het werkt ook ontspannend en remt pijnprikkels. Oxytocine ontstaat in allerlei verschillende situaties, en één belangrijke daarvan is bij zachte, ritmische huidaanrakingen. In dit geval zou het effect zelfs nog wel eens sterker kunnen zijn wanneer vertrouwde handen die aanrakingen brengen. Ben je dus zelf depressief of heb je iemand in je naaste omgeving die aan een depressie lijdt? Zorgvuldige stimulering van de huid zou weleens een magisch medicijn kunnen zijn. Onderzoek dan ook eens hoe de lichaamsperceptie van de depressieve persoon is veranderd. Voelt ze zich meer verbonden met haar lichaam? Is ze meer gegrond in het ‘nu’, in plaats van gevangen in verleden of toekomst? Zo kan aanraking ook een aanleiding vormen, en het vertrouwen vestigen, voor gesprekken die op andere momenten misschien moeilijk te beginnen zijn.
Nog even dit…
Vermoed je dat je depressief bent? Zoals je hierover hebt kunnen lezen kan massage onderdeel zijn van een holistisch plan van aanpak. Ook andere lichaamsgerichte therapieën zoals voetreflexologie, of cranio-sacraal therapie kunnen hierbij een grote hulp zijn.